در چه مکان هایی استفاده از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی توصیه نمی شود؟

آبان 4, 1404

در سال های اخیر، دستگاه های حضور و غیاب مبتنی بر اثر انگشت به دلیل دقت بالا، سرعت در شناسایی و جلوگیری از تقلب، به یکی از محبوب ترین ابزارهای کنترل تردد کارمندان تبدیل شده اند. این دستگاه ها با استفاده از الگوریتم های بیومتریک، الگوی منحصربه فرد اثر انگشت هر فرد را ذخیره کرده و در مراجعات بعدی آن را تطبیق می دهند. با این حال، برخلاف تصور رایج، استفاده از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی در همه مکان ها بهترین گزینه نیست. در این مقاله به صورت دقیق و فنی بررسی می کنیم که در چه مکان هایی استفاده از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی توصیه نمی شود، چرا این دستگاه ها در برخی فضاها عملکرد مطلوب ندارند و چه جایگزین هایی می توان برای آن ها در نظر گرفت.

محیط های مرطوب و دارای بخار آب

در برخی از محیط ها نباید از دستگاه های حضور و غیاب اثر انگشتی استفاده کرد. در این شرایط، دستگاه عملکرد مناسبی از خود نشان نمی دهد و احتمال بروز خطا در آن زیاد می شود. یکی از اولین مواردی که استفاده از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی در آن توصیه نمی شود، محیط های مرطوب و دارای بخار آب است. رطوبت بالا باعث می شود سطح انگشتان مرطوب یا عرق کرده باشد و این موضوع بر عملکرد سنسور نوری یا خازنی اثر مستقیم دارد.

در این شرایط، نور تابیده شده از LED به درستی بازتاب نمی شود یا رسانایی الکتریکی سطح پوست دچار تغییر می شود و در نتیجه دستگاه نمی تواند تصویر دقیق از اثر انگشت ثبت کند. کارخانه های تولید مواد غذایی، سردخانه ها، آشپزخانه های صنعتی و کارگاه های شست وشو از جمله مکان هایی هستند که این مشکل در آن ها زیاد دیده می شود.

در این فضاها، علاوه بر رطوبت، وجود بخار چربی یا ذرات نمک در هوا نیز موجب می شود سطح شیشه ی سنسور کدر شود و در بلندمدت کیفیت شناسایی کاهش یابد. از سوی دیگر، کارکنانی که در چنین محیط هایی کار می کنند، معمولاً پوست انگشتانشان نرم یا پوسته پوسته می شود و خطوط اثر انگشت وضوح اولیه را از دست می دهد.

برای این فضاها، کارشناسان پیشنهاد می کنند از دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره یا کارتی استفاده شود. این مدل ها در برابر رطوبت مقاوم تر بوده و دقت عملکرد خود را حتی در شرایط مرطوب حفظ می کنند.

کارگاه ها و صنایع آلوده به گردوغبار

دومین دسته از محیط هایی که بهتر است از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی در آن ها استفاده نشود، فضاهای صنعتی دارای گردوغبار، دوده یا آلودگی سطحی زیاد هستند. در کارگاه های نجاری، ریخته گری، تراشکاری و معادن، ذرات ریز به صورت مداوم در هوا معلق اند و روی سطح سنسور می نشینند.

این ذرات مانع تماس کامل انگشت با سطح اسکنر می شوند و در نتیجه دستگاه نمی تواند الگوی اثر انگشت را با دقت کافی بخواند. اگر این آلودگی ها به صورت مداوم روی سنسور باقی بمانند، نه تنها باعث خطا در شناسایی می شوند بلکه به مرور زمان منجر به فرسایش یا سوختن لایه ی اپتیکی سنسور خواهند شد.

مشکل دیگر در محیط های صنعتی، تماس مداوم دست کارگران با روغن، گریس یا فلزات است. این ترکیبات می توانند پوششی ایجاد کنند که بازتاب نور را مختل کرده یا رسانایی پوست را کاهش دهند. به همین دلیل در کارخانه های تولید فلز، کارگاه های تراش و معادن زغال سنگ، عملکرد سنسورهای اثر انگشت به شدت ناپایدار می شود.

در چنین مکان هایی استفاده از دستگاه های حضور و غیاب کارتی (RFID) یا مدل های تشخیص چهره با پوشش ضدگردوغبار گزینه ی بهتری است. این مدل ها بدون نیاز به تماس مستقیم کار می کنند و در برابر آلودگی دوام بیشتری دارند.

در چه مکان هایی استفاده از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی توصیه نمی شود؟

مراکز درمانی و بیمارستان ها

در نگاه اول شاید تصور شود بیمارستان ها محیط هایی تمیز و مناسب برای استفاده از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی هستند، اما واقعیت کمی متفاوت است. در این فضاها مسئله ی اصلی نه آلودگی فیزیکی بلکه رعایت اصول بهداشتی و کنترل عفونت است. در دستگاه های اثر انگشتی، کاربر برای ثبت تردد باید انگشت خود را مستقیماً روی سطح شیشه قرار دهد.

این تماس مداوم، حتی با ضدعفونی منظم دستگاه، می تواند باعث انتقال میکروب ها و ویروس ها شود. در محیط های درمانی که پرسنل با بیماران در تماس هستند، چنین خطری بسیار جدی است. از سوی دیگر، استفاده از مواد ضدعفونی کننده ی قوی نیز ممکن است به مرور باعث کدرشدن یا خش دار شدن سطح سنسور شود و در نتیجه دقت آن را کاهش دهد. همچنین پرسنل درمانی معمولاً از دستکش استفاده می کنند و برای هر بار ثبت ورود یا خروج باید آن را خارج کنند که از نظر زمانی و بهداشتی به صرفه نیست.

در نتیجه، در بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، کلینیک ها و مراکز درمانی استفاده از دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره یا کارت مغناطیسی توصیه می شود، زیرا هم تماس فیزیکی ندارد و هم سرعت تردد پرسنل را افزایش می دهد.

محیط های با دمای بالا یا پایین (کارخانه و فضای باز)

تغییرات دمایی یکی از عوامل کمتر شناخته شده ای است که عملکرد دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی را تحت تأثیر قرار می دهد. در محیط هایی که دمای محیط بسیار بالا یا پایین است، ساختار سطح پوست انسان دچار تغییر می شود.

در مناطق سرد، جریان خون در نوک انگشت کاهش می یابد و سطح پوست خشک یا ترک خورده می شود. در مقابل، در محیط های بسیار گرم یا زیر تابش مستقیم آفتاب، پوست عرق می کند و شیارهای اثر انگشت وضوح خود را از دست می دهند. این موضوع باعث خطا در تشخیص یا نیاز به تکرار چندباره ی اسکن می شود.

نمونه های رایج چنین فضاهایی شامل کارخانه های ذوب فلزات، گلخانه ها، پروژه های ساختمانی و ایستگاه های حمل ونقل شهری هستند. دستگاه های اثر انگشتی اگر در فضای باز نصب شوند، در معرض تغییرات دمایی شدید، تابش UV و گردوغبار خواهند بود و طول عمر آن ها به شدت کاهش می یابد.

در این محیط ها بهتر است از دستگاه حضور و غیاب کارتی ضدآب و مقاوم در برابر دما استفاده شود. برخی مدل های پیشرفته حتی دارای سنسور حرارتی داخلی هستند تا در دماهای بین منفی ۱۰ تا مثبت ۶۰ درجه عملکرد پایداری داشته باشند.

مشاغلی با آسیب فیزیکی یا تغییر الگوی اثر انگشت

دسته ی آخر از مکان هایی که نباید در آن ها از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی استفاده شود، مربوط به مشاغلی است که ماهیت کار باعث آسیب یا تغییر در الگوی اثر انگشت کارکنان می شود. در این مشاغل، پوست انگشتان دائماً در معرض اصطکاک، برش یا سوختگی قرار دارد و همین موضوع باعث می شود خطوط طبیعی اثر انگشت از بین برود یا به صورت موقت تغییر کند در این مرحله با مشکل ناخوانا بودن اثرانگشت مواجه می شوید.

مشاغلی مانند نجاری، جوشکاری، نانوایی، تولید شیشه، نساجی یا کشاورزی نمونه هایی از این گروه هستند. کارگران در این حوزه ها معمولاً دارای پینه، زخم یا تغییر رنگ روی انگشتانشان هستند و سنسور نمی تواند الگوی دقیق را ثبت یا تطبیق دهد. علاوه بر این، افرادی که در تماس مداوم با مواد شیمیایی مثل حلال ها یا رنگ ها کار می کنند، ممکن است اثر انگشتشان به مرور محو شود. بنابراین احتمال خطای دستگاه بسیار زیاد می شود.

در این موارد، حتی دستگاه های پیشرفته هم قادر به شناسایی دقیق نیستند و کاربر مجبور است چندین بار انگشت خود را روی سنسور قرار دهد. در چنین مشاغلی بهترین جایگزین، سیستم های حضور و غیاب با کارت RFID یا تشخیص چهره است که بدون تماس مستقیم کار می کنند و هیچ وابستگی به کیفیت پوست انگشت ندارند.

سخن پایانی

در پاسخ به پرسش «در چه مکان هایی استفاده از دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی توصیه نمی شود»، باید گفت که کارایی این دستگاه ها مستقیماً به شرایط فیزیکی محیط و وضعیت کاربران وابسته است. در محیط های خشک، تمیز و با جمعیت محدود اداری، سنسور اثر انگشت یکی از دقیق ترین روش های شناسایی است. اما در مکان هایی با رطوبت بالا، آلودگی صنعتی، تماس زیاد با مواد شیمیایی یا الزام به رعایت بهداشت شدید، عملکرد آن کاهش می یابد.

انتخاب درست نوع دستگاه حضور و غیاب، نیازمند تحلیل فنی و محیطی است. اگر سازمانی در حوزه ی صنعتی یا درمانی فعالیت دارد، مدل های کارتی، تشخیص چهره یا ترکیبی (Hybrid) گزینه های مطمئن تری هستند. اما برای دفاتر اداری، بانک ها و مراکز آموزشی، سیستم اثر انگشت همچنان بهترین توازن میان امنیت، سرعت و هزینه را فراهم می کند.

در نهایت، هدف از انتخاب دستگاه حضور و غیاب نباید صرفاً خرید سخت افزار باشد، بلکه باید بهبود فرآیند مدیریت منابع انسانی و جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه در نظر گرفته شود.