شیفت کاری (Shift work) به تنظیمات زمانی و الگویی گفته می‌شود که کارمندان یک سازمان در آن فعالیت می‌کنند. شیفت کاری شامل تعیین ساعات کاری، روزهای کاری هفته، تعطیلی‌ها و توقفات است که توسط سازمان برای سازماندهی و برنامه‌ریزی کارمندان تعیین می‌شود. اصولاً در یک سازمان، ممکن است شیفت کاری به صورت روزانه، هفتگی، ماهیانه و یا بر اساس سایر دوره‌های زمانی تنظیم شود. شیفت کاری می‌تواند شامل ساعات صبحگاهی، ساعات کاری، ساعات استراحت و تعطیلی‌ها باشد.
در برخی صنایع و سازمان‌ها، ممکن است به دلایلی نیاز به شیفت کاری ناهمگون باشد، مانند سازمان‌های شبانه‌روزی، خدمات اضطراری یا تولیدات 24 ساعته. در این صورت، شیفت کاری ممکن است شامل نوبت‌بندی کارمندان در ساعات مختلف شبانه‌روز باشد. هدف اصلی از شیفت کاری بهینه، تأمین تقاضای کاری سازمان در زمان‌های مختلف است و در عین حال حفظ تعادل بین زمان کار و زمان استراحت و تعطیلی‌ها را فراهم می‌کند. در انواع سیستم ساعت زنی امکان تعریف شیفت کاری برای سازمان‌ها وجود دارد.
شیفت گردشی
شیفت کاری گردشی (Rotating Shift) یک الگوی شیفت کاری است که در آن کارمندان در طول زمان به تناوب در شیفت‌های مختلف کار می‌کنند. در این الگو، کارمندان بین شیفت‌های مختلف تغییر می‌کنند، مانند شیفت صبح، شیفت عصر و شیفت شب.
معمولاً در شیفت کاری گردشی، کارمندان بر اساس یک الگوی مشخص شیفت می‌کنند. به عنوان مثال، ممکن است یک سازمان الگوی شیفت کاری گردشی را به صورت A-B-C-D تعریف کند، به این معنی که کارمندان به ترتیب در شیفت A شروع به کار می‌کنند، سپس در شیفت B، سپس در شیفت C و در نهایت در شیفت D. سپس این الگو تکرار می‌شود.
مزیت شیفت کاری گردشی این است که کارمندان با تغییر شیفت‌های خود میتوانند در طول روز، هفته یا ماه در زمان‌های مختلف کار کنند. این الگو از یکنواختی زمانی استفاده می‌کند و به سازمان‌ها امکان می‌دهد که در طول 24 ساعت به صورت مداوم و با کاهش نیاز به کارکنان بیشتر، خدمات را ارائه دهند.
هرچند که شیفت کاری گردشی می‌تواند برای برخی افراد دچار مشکلاتی مانند ناهماهنگی زندگی شخصی و خانوادگی شود و نیاز به تطبیق و تنظیم مناسب داشته باشد. همچنین، از طریق شیفت کاری گردشی می‌توان برخی از مسائل مانند نیاز به حضور در ساعات غیر اداری را پوشش داد. مناسب ترین روش حضور و غیاب برای شیفت گردشی، دستگاه‌های اثرانگشتی یا تشخیص چهره هستند.
مثال شیفت گردشی یا بیمارستانی
یک مثال از شیفت کاری گردشی می‌تواند شیفت کاری در یک بیمارستان باشد. در این حالت، شیفت کاری گردشی به کارمندان بیمارستان اجازه می‌دهد در طول شبانه‌روز به صورت مداوم خدمات پزشکی و مراقبتی را ارائه دهند. به طور معمول، سه شیفت صبح، عصر و شب برای کارمندان تعریف می‌شود.
یک الگوی شیفت کاری گردشی ممکن است به صورت زیر باشد:
شیفت صبح (7 صبح تا 3 بعدازظهر):
- کارمندانی که در این شیفت هستند صبح زود به بیمارستان می‌آیند و وظایف مرتبط با مراقبت و درمان بیماران را بر عهده می‌گیرند. آن‌ها تا ساعت 3 بعدازظهر کار خود را انجام می‌دهند.
شیفت عصر (3 بعدازظهر تا 11 شب):
- کارمندانی که در این شیفت هستند در بعدازظهر و عصر به بیمارستان می‌آیند. آن‌ها مسئولیت ارائه خدمات درمانی و پشتیبانی به بیماران را بر عهده دارند. آن‌ها تا ساعت 11 شب در بیمارستان مشغول به کار هستند.
شیفت شب (11 شب تا 7 صبح):
- کارمندانی که در این شیفت هستند در شب به بیمارستان می‌آیند. آن‌ها وظیفه مراقبت و پاسخگویی به نیازهای بیماران در طول شب را بر عهده دارند. آن‌ها تا صبح روز بعدی در بیمارستان مشغول به کار هستند.
با این الگوی شیفت کاری گردشی، بیمارستان در طول 24 ساعت به صورت پیوسته و با استفاده از کارمندان مختلف، خدمات پزشکی و مراقبتی را ارائه می‌دهد. این الگو امکان می‌دهد تا بیمارستان در هر ساعت از شبانه‌روز با نیازهای بیماران سازگاری داشته باشد و بیماران به مراقبت و درمان مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.
شیفت 12/24 یعنی چی ؟
شیفت 12/24 به معنای یک الگوی شیفت کاری است که در آن کارمندان برای 12 ساعت کار می‌کنند و سپس برای 24 ساعت استراحت می‌کنند. در این الگو، کارمندان به‌طور معمول در طول یک روز یکباره یا دوباره به محل کار می‌روند و در طی 12 ساعت حضور دارند و سپس تمام روز بعد را برای استراحت و ترخیص از کار در نظر می‌گیرند.
معمولاً الگوی شیفت 12/24 در صنایعی که نیاز به پوشش شبانه‌روزی و استمرار خدمات در طول 24 ساعت دارند استفاده می‌شود. به طور مثال، در صنعت بهداشت و درمان، نیروهای امداد و نجات، ایستگاه‌های سوخت‌رسانی و فروشگاه‌های بزرگ ممکن است از این الگوی شیفت کاری استفاده کنند. با این الگو، کارمندان میتوانند تناوب مناسبی بین کار و استراحت خود داشته باشند و سرویس‌دهی به مشتریان را در طول شبانه‌روز ادامه دهند. یکی از راه‌های جلوگیری از تاخیر کارمندان در شیفت‌های 12/24 استفاده از دستگاه‌های حضور و غیاب است.
شیفت 12/48 یعنی چی ؟
شیفت 12/48 یک الگوی شیفت کاری است که در آن کارمندان برای 12 ساعت کار می‌کنند و سپس برای 48 ساعت استراحت می‌کنند. این الگو به این معناست که پس از 12 ساعت کار، کارمندان 48 ساعت از کار آزاد هستند و میتوانند استراحت کنند، تعطیلات داشته باشند یا به سایر فعالیت‌های خود بپردازند.
الگوی شیفت 12/48 به عنوان یک الگوی استراحت طولانی‌تر برای کارمندان استفاده می‌شود. این الگو در برخی صنایع از جمله نیروگاه‌ها، مراکز نگهداری و پشتیبانی، بخش نظامی و بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این الگو، کارمندان میتوانند در طول دوره کاری خود به طور متوازن کار کنند و بعد از آن یک دوره طولانی‌تر برای استراحت و بازیابی داشته باشند.
مزیت این الگو این است که کارمندان در مدت استراحت طولانی‌تر میتوانند انرژی خود را بازیابی کنند و برای دوره بعدی کاریشان آماده شوند. علاوه بر این، استفاده از الگوی 12/48 می‌تواند به کاهش خستگی و خطر اشتباهات ناشی از خستگی کمک کند.
آیا نرم افزار ها میتوانند شیفت های کاری نامنظم را پشتیبانی کنند ؟
بله، نرم‌افزارهای حضور و غیاب میتوانند شیفت‌های نامنظم را پشتیبانی کنند. این نوع نرم‌افزارها قادرند الگوهای شیفت کاری متنوع را مدیریت کنند، از جمله شیفت‌هایی که تغییرات مکرر در ساعت‌های شروع و پایان کار دارند، شیفت‌های گردشی، شیفت‌های شبانه‌روزی و غیره.
با استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت حضور و غیاب، می‌توانید الگوهای شیفت کاری خود را تعریف کرده و شیفت‌های نامنظم را به طور دقیق مدیریت کنید. این نرم‌افزارها امکاناتی ارائه می‌دهند که شما می‌توانید شیفت‌های مختلف را برای کارمندان تعریف کرده و در تقویم کاری آن‌ها قرار دهید. همچنین، می‌توانید ساعت شروع و پایان کار را برای هر شیفت به صورت جداگانه تنظیم کنید.
با استفاده از نرم‌افزارهای حضور و غیاب مجموعه فراویژن می‌توانید محاسبات دقیقی انجام دهید، از جمله محاسبه ساعت کاری کلی کارمندان، محاسبه مرخصی و مراحل پرداخت حقوق و مزایای مرتبط با حضور و غیاب. همچنین، این نرم‌افزارها به شما امکان می‌دهند اطلاعات حضور و غیاب را به صورت دقیق و به‌روز رصد کنید و در صورت نیاز گزارش‌های مختلفی را تهیه کنید.
